FOB và CIF có nghĩa là gì?
FOB và CIF là từ viết tắt của một số điều kiện giao hàng phổ biến trong Incoterms. Các điều kiện giao hàng này phân định thời điểm chuyển trách nhiệm đối với lô hàng từ người mua sang người bán. Đây là những điều kiện giao hàng phổ biến trên thế giới và được các doanh nghiệp Việt Nam thường xuyên sử dụng.
FOB (Free on Board_Giao hàng qua mạn) là điều kiện giao hàng, theo đó người bán hết trách nhiệm khi hàng được giao xuống tàu theo đúng thời gian, địa điểm đã được thỏa thuận trong hợp đồng. Đồng thời rủi ro được chuyển giao tại thời điểm hàng đã lên tàu.
-
-
-
-
- Người bán: chịu chi phí đưa hàng đến cảng, chằng buộc hàng, cẩu hàng và chịu trách nhiệm khai báo hải quan làm thông quan cho lô hàng, giao hàng lên tàu do người mua chỉ định tàu. Đồng thời chịu trách nhiệm trả các phí local charges (THC, Seal, Bill) tại cảng xếp hàng. Những trách nhiệm phát sinh trước thời điểm hàng hóa lên tàu thuộc về người bán.
- Người mua: chịu trách nhiệm đặt tàu, gửi booking cho người bán, cung cấp đầu đủ thông tin ngày tàu chạy, địa điểm xếp hàng. Khi hàng đến thì người mua cũng đóng những phí như local charges phát sinh tại cảng đến như: THC, phí D/O,…Các chi phí sau đó, bao gồm cả chi phí thuê tàu, bảo hiểm là do người mua chịu.
-
-
-
CIF (Cost, Insurance and Freight_Chi phí, bảo hiểm và cước tàu) là điều kiện giao hàng tại cảng đến, theo đó người bán hết trách nhiệm khi tàu đã cập bến. Do đó thời điểm chuyển giao rủi ro là lúc hàng được bốc xuống cảng đến. CIF gần như là trái ngược với FOB. Nếu bạn là người xuất CIF thì trách nhiệm đặt tàu, mua bảo hiểm hàng hóa thuộc về bạn.
-
-
-
-
- Trách nhiệm của người bán: Làm hợp đồng tàu biển, đặt booking đóng các khoản phí: phí tàu biển, phí bảo hiểm và các loại local charges như THC, Seal. Bill fee hoặc telex Release nếu có. Trucking và làm các thủ tục hải quan, thanh lý hải quan để thông quan cho lô hàng. Mua bảo hiểm hàng hải cho lô hàng. Thông báo người mua ngày tàu chạy.
- Người mua: nhận hàng tại cảng đến, lấy vận đơn và các chứng từ liên quan đến tiền hàng; chịu mọi rủi ro tổn thất và rủi ro hàng hóa khi hàng hóa đã được đưa qua lan can tàu; chịu chi phí dỡ hàng, làm hàng, cầu tàu trừ trường hợp người bán chịu theo hợp đồng quy định; lấy giấy cho phép nhập khẩu và các giấy tờ liên quan khác
-
-
-
Lưu ý là trong mỗi phương thức Incoterms đều có phân chia sự chuyển giao về chi phí và rủi ro. Có những phương thức, chi phí và rủi ro được chuyển giao từ người bán sang người mua tại cùng một thời điểm.
Ví dụ như trong phương thức FOB, khi hàng được giao xuống tàu tại cảng đi, người mua bắt đầu phải chịu chi phí (thuê tàu, làm các thủ tục nhận hàng), đồng thời nếu có rủi ro phát sinh thì người mua cũng phải chịu trách nhiệm xử lý.
Tuy nhiên, trong phương thức CIF, người mua cũng sẽ chuyển giao trách nhiệm xử lý rủi ro khi hàng được giao xuống tàu tại cảng đi giống như FOB, nhưng lại phải trả chi phí thuê tàu và bảo hiểm cho đến khi tàu cập bến ở cảng đến.
FOB và CIF là những điều kiện áp dụng cho phương thức vận tải đường biển và đường thủy nội địa. Với các phương thức khác, người ta áp dụng các điều kiện tương tự là FCA và CIP.
Trong điều kiện giao hàng FCA (Free Carrier_Giao cho người vận chuyển), người bán chịu trách nhiệm chở hàng đến địa điểm giao hàng cho người vận chuyển do người mua chỉ định. So với FOB, địa điểm giao hàng có thể linh hoạt, từ bến cảng, sân bay, nhà ga, nhà kho chứ không nhất thiết là bến cảng.
Trong điều kiện giao hàng CIP (Carriage and Insurance Paid to_Vận chuyển và bảo hiểm trả đến), người bán chịu trách nhiệm vận chuyển và mua bảo hiểm để đưa hàng đến điểm đã thỏa thuận với người mua (trung tâm logistics, kho, bến cảng). Người mua sẽ tự trả các chi phí còn lại để mang hàng về.
Với sự phổ biến của vận chuyển container, các chủ hàng có xu hướng áp dụng FCA và CIP cho cả vận tải đường biển thay cho FOB và CIF.
Doanh nghiệp Việt Nam lựa chọn hình thức nào?
Ở các nước phát triển, khi xuất khẩu hàng hóa, người bán thường tìm mọi cách giao hàng với hợp đồng CIF. Khi nhập khẩu hàng hóa, người mua thường lại luôn luôn đàm phán để mua được hàng theo điều kiện giao hàng lên tàu, mua hàng theo giá FOB.
Ở Việt Nam, phần lớn các doanh nghiệp kinh doanh xuất, nhập khẩu lại thực hiện theo phương thức ngược lại. Khi xuất khẩu, các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu theo giá FOB, khi nhập khẩu họ lại nhập khẩu theo giá CIF.
“Mua CIF, bán FOB” là tập quán mua bán hàng hóa với nước ngoài mà hàng hóa chỉ được giao và nhận tại cảng Việt Nam. Các khâu còn lại bên ngoài Việt Nam do phía nước ngoài đảm nhiệm. Điều này vừa đem lại những lợi ích và thiệt hại cho chính doanh nghiệp và nền kinh tế nước nhà.
-
-
-
-
- Về lợi:
-
-
-
– Bán FOB và mua CIF các doanh nghiệp Việt Nam không phải thuê tàu và mua bảo hiểm cho hàng hóa nên có thể tránh được những rủi ro trong việc thuê tàu và mua bảo hiểm như giá cước tăng, phí bảo hiểm tăng, không thuê được tàu, tàu không phù hợp …và do vậy cũng bớt những khó khăn có thể phải đối mặt khi xảy ra các sự cố trên đường vận chuyển hàng hóa.
– Bán FOB giải quyết được tình trạng vốn thấp của các Doanh Nghiệp Việt Nam (không đủ vốn để trả trước cho cước phí vận tải và bảo hiểm).
– Bán FOB ít rủi ro hơn về mặt thanh toán so với bán CIF: nếu ta phải bán giá CIF, lô hàng có chi phí cao, một khi bán hàng mất khả năng thanh toán, mất mát của ta sẽ lớn hơn.
-
-
-
-
- Về hại:
-
-
-
– Bán FOB thu về lượng ngoại tệ thấp hơn cho đất nước so với bán CIF.
– Thường thì nhà xuất khẩu sẽ thuê tàu và mua bảo hiểm ở các công ty thuộc nước họ. Vậy nếu mua CIF, bán FOB DNVN nhường quyền này cho phía nước ngoài, vô tình khiến các DN bảo hiểm và hãng tàu trong nước mất đi việc làm. Các nhà cung cấp dịch vụ logistics Việt Nam khó có cơ hội ký được hợp đồng vận chuyển và bảo hiểm cho các lô hàng đó.
– Nếu trực tiếp giao dịch với các công ty bảo hiểm hàng hải và hãng tàu, người thuê sẽ được hưởng 1 khoản hoa hồng. Ta không giao dịch thì mất đi khoản này vào tay bạn hàng
– Khi mua CIF và xảy ra tổn thất với hàng hóa, DNVN sẽ gặp nhiều khó khăn khi phải đàm phán trực tiếp với hãng tàu và bảo hiểm nước ngoài.
Tại sao có chủ trương không nên “mua CIF, bán FOB”?
Do những mặt hại ở trên nên để khuyến khích các doanh nghiệp chủ hàng Việt Nam sử dụng dịch vụ của doanh nghiệp logistics Việt Nam, trước hết cần phải thay đổi tập quán “mua CIF, bán FOB” và chuyển sang “mua FOB, bán CIF”.
Hơn thế nữa, không chỉ là thuê tàu và mua bảo hiểm, việc thay đổi tập quán này sẽ giúp các doanh nghiệp logistics Việt Nam có điều kiện tiếp cận thị trường quốc tế, nâng cao tính chuyên nghiệp và tham gia nhiều công đoạn hơn nữa trong chuỗi cung ứng.
Vì sao các doanh nghiệp Việt Nam lại chọn “mua CIF, bán FOB”?
– Vận tải biển Việt Nam chưa đủ mạnh
Các doanh nghiệp làm dịch vụ hàng hải và đại lý vận tải vẫn chưa mở rộng ra thị trường nước ngoài, mạng lưới nước ngoài còn quá ít, hệ thống quản lý thưa thớt, giá cước vận chuyển cao. Mặc khác, độ tuổi của tàu tương đối cao (phần lớn trong khoảng 10 đến 20 tuổi, thậm chí có những tàu từ 25 đến 30 tuổi) nên mức tiêu hao nhiên liệu cao, chi phí sửa chữa lớn.
– Ngành bảo hiểm chưa thật sự có uy tín
Chất lượng đội ngũ cán bộ bảo hiểm chưa cao nên khi giải quyết vấn đề còn lúng túng, kéo dài thời gian, góp phần làm giảm uy tín công ty bảo hiểm. Vốn của các công ty bảo hiểm còn ít, vì vậy khi số tiền bảo hiểm lớn thường phải tái bảo hiểm ở các công ty bảo hiểm nước ngoài. Cách tính phí bảo hiểm chưa hợp lý, khiến cho các công ty XNK nhận thấy quyền lợi của họ khi được bồi thường không thỏa đáng.
– Chưa có sự đồng bộ giữa các ngành
Do thiếu sự phối hợp chặt chẽ giưa chủ hàng, chủ tàu, và các nhà bảo hiểm Việt Nam, nên nhiều khi có tình trạng có hàng để xuất nhưng lại thiếu tàu chở hoặc ngược lại (đói hàng). Trong khi đó ở nước ngoài sự liên kết giữa các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, vận tải và bảo hiểm rất gắn bó vì lợi ích bản thân và quốc gia của họ.
– Thiếu kiến thức, kinh nghiệm về vận tải bảo hiểm
Nhiều nhà kinh doanh xuất nhập khẩu Việt Nam chưa nắm vững nghiệp vụ thuê tàu và bảo hiểm, họ cũng không có mối quan hệ với tất cả các hãng vận tải và các công ty bảo hiểm, để lựa chọn người chuyên chở và có uy tín trên thị trường. Đặc biệt khi hàng hóa có số lượng lớn phải thuê tàu chuyên để chở, nghiệp vụ thuê tàu rất phức tạp, trình độ cán bộ của nhiều doanh nghiệp chưa thể đáp ứng được.
Hiểu sai về điều kiện FOB và CIF: theo điều kiện FOB thì việc giao hàng tại cảng bốc hàng, còn theo điều kiện CIF thì việc giao hàng tận cảng đến cho người mua chính. Vì vậy nhiều doanh nghiệp cho rằng “xuất FOB an toàn hơn và thanh toán nhanh hơn CIF và nhập CIF an toàn và được thanh toán nhanh hơn FOB”.
Thực tế, theo INCOTERMS 2010, trong cả điều kiện FOB và CIF (kể cả CFR) người bán chỉ chịu rủi ro và các phí tổn phát sinh liên quan đến hàng hóa cho đến khi hàng qua lan can tàu tại cảng bốc hàng. Việc thanh toán tiền hàng nhanh hay chậm hoàn toàn tùy thuộc vào quy định trong hợp đồng chứ không phụ thuộc vào điều kiện FOB hay CIF
– Các doanh nghiệp xuất nhập khẩu gặp khó khăn về vốn, doanh nghiệp Việt Nam còn yếu thế trong giao dịch thương mại
Vốn của nhiều doanh nghiệp để xuất khẩu hay nhập khẩu một lô hàng là vốn đi vay từ các ngân hàng, họ không đủ vốn để trả cước phí vận tải và bảo hiểm. Bên cạnh đó, hàng xuất khẩu của Việt Nam chủ yếu là nguyên liệu thô hoặc sơ chế có giá trị thấp nên tỷ lệ cước phí so với tiền hàng khá lớn. Thông thường tiền cước vận chuyển chiếm từ 7% đến 10% giá CIF của hàng hóa, nhưng do hàng xuất khẩu của người Việt Nam cồng kềnh, giá trị thấp, nên tỷ lệ này thường cao hơn (có mặt hàng lên tới 50%).
Khi xuất khẩu giá FOB (nhập khẩu giá CIF) người xuất khẩu (người nhập khẩu) không phải lo về thuê tàu, phương tiện, thu xếp hợp đồng bảo hiểm hàng hóa… điều này phù hợp với những công ty kinh doanh xuất nhập khẩu mới thành lập, còn thiếu kinh nghiệm và điều kiện tài chính còn yếu.
– Các doanh nghiệp xuất nhập khẩu sợ rủi ro trong thuê tàu và mua bảo hiểm.
Tham khảo một số tài liệu sau: Hỏi đáp về Logistics của Trần Thanh Hải, và
Mua bán CIF – FOB ở nước ta như thế nào? của Vilas
>> Có thể bạn quan tâm:
>> Nhận báo giá các dịch vụ của Advantage Logistics tại đây:
